Қыркүйектің екінші жексенбісінде Қазақстанда Отбасы күні атап өтілді. Қала бойынша балалы отбасыларды әлеуметтік қолдау туралы "Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры" АҚ Шымкент қаласы бойынша филиалының директоры Досбол ТІЛЛАБЕКОВ айтып берді.
- Досбол Әлібекұлы, балалы отбасыларды әлеуметтік қолдауда мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру Қоры қандай рөл атқарады?
— Қазақстанда балалы отбасыларға әлеуметтік қолдау ата-аналардың жұмыспен қамтылуына байланысты мемлекеттік бюджет және Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры (МӘСҚ) қаражаты есебінен кешенді түрде көрсетіледі.
Бүгінгі таңда бала туылған кезде ата — аналардың бірі, еңбек қызметін жүзеге асыруға қарамастан, бюджеттен бала тууға мемлекеттік жәрдемақы алады, оның мөлшері: бірінші, екінші, үшінші балаға — 38 АЕК, төртінші және одан да көп балаға-63 АЕК.
Сонымен қатар, жұмыс істемейтін аналар бюджеттен бір жасқа дейінгі бала күтімі бойынша ай сайынғы мемлекеттік жәрдемақы алады, оның мөлшері туылған баланың кезегіне байланысты.
Жұмыс істейтін әйелдерге келетін болсақ, олардың мүдделерін қорғау мақсатында Қазақстанда 2008 жылдан бастап ана мен баланы әлеуметтік сақтандыру енгізілді.
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес жұмыс орны бойынша әйелдерге жүктілік және босану бойынша демалыс беріледі. Мұндай демалысты рәсімдегеннен кейін болашақ ана МӘСҚ-дан жүктілікке және босануға байланысты табысынан айырылған жағдайда әлеуметтік төлем алуға жүгінеді.
Бұл төлемнің мөлшері өткен жылы әлеуметтік аударымдар түскен әйелдің орташа айлық табысына байланысты. Ағымдағы жылы аталған төлемді біздің филиал бойынша 7,3 миллиард теңге сомасына 11 мыңға жуық әйел алды.
Бала туылғаннан кейін ата-аналардың бірі МӘСҚ-дан бір жасқа дейінгі бала күтіміне байланысты табысынан айырылған жағдайда әлеуметтік төлем алуға өтініш бере алады. Төлем мөлшері баланың туған күніне дейінгі соңғы екі жылдағы орташа айлық табыстың 40 пайызын құрайды.
Сондай-ақ, ағымдағы жылы біздің филиал бойынша 639 миллион теңге сомасына 16 700-ге жуық адам осындай төлем алды.
Осылайша, жұмыс істейтін ата-аналар әлеуметтік төлемдерді жұмыс істемейтіндерге қарағанда жоғары алады.
- Мемлекет басшысының 2022 жылғы 1 қыркүйектегі Жолдауы аясында көптеген ата-аналар бала күтімі бойынша төлемдер кезеңінің бір жастан бір жарым жасқа дейін ұлғаюын қуана қабылдады. Осы төлем бойынша қандай өзгерістер күтілетіні туралы толығырақ айтып беріңіз.
— Аналықты әлеуметтік қолдау деңгейін арттыру үшін 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап бала күтімі бойынша әлеуметтік төлемді тағайындау кезеңі бір жастан бір жарым жасқа дейін ұлғайтылатын болады.
Бұл ретте МӘСҚ-дан төлем бала туылғанға дейін соңғы 24 ай бұрын кемінде алты ай әлеуметтік аударымдар түскен адамдарға тағайындалатын болады. Талап етілетін өтілдің ең төменгі деңгейі — алты ай болмаған қатысушыларға бюджеттен бір жарым жасқа толғанға дейін бала күтімі бойынша мемлекеттік жәрдемақы тағайындалады.
Сондай-ақ, еңбек қызметі қайта басталған кезде әлеуметтік төлем тоқтатылмайды, бірақ ұқсас мемлекеттік жәрдемақы мөлшері деңгейінде жалғасады деп көзделеді.
- Президенттің Жолдауында отбасының цифрлық картасы туралы да айтылады.
- Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2022 жылғы 1 қыркүйектен бастап пилоттық режимде отбасының цифрлық картасын (ООК) енгізу басталды. Шын мәнінде, ОКЖ — бұл азаматтардың әлеуметтік мәртебесіне байланысты кепілдендірілген мемлекеттік қолдаудың қандай да бір түрін алу құқықтары туралы күнделікті "электрондық хабарлама". Бұл сонымен қатар мемлекеттің қызмет көрсетудің проактивті форматының жаңа құралы. Яғни, мемлекет ақпараттық жүйе арқылы азаматқа тиісті органдарға жүгінбей-ақ мемлекеттік қолдаудың қандай да бір түрін алуды ұсынады. Бұл өңірдің және тұтастай алғанда елдің әлеуметтік портретін қалыптастыруға ғана емес, сонымен қатар халықты әлеуметтік қорғау шараларын іске асыруға бағытталған мемлекеттік бюджет пен МӘСҚ қаражатын пайдаланудың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Бұл ретте халық төлемдерді дәстүрлі әдіспен ХҚКО арқылы сұрай алады.
